Collageen – de botopbouwende kracht van bottenbouillon

Menselijke botten bevatten over het algemeen 50 tot 70 % mineraal en 20 tot 40 % collageen, waarbij collageenvezels de structuur bieden en de constructie ondersteunen. ⁽⁵⁾⁽⁶⁾

Goed gemaakte bottenbouillon is rijk aan collageen, niet alleen van de botten, maar ook van aangehechte huid en kraakbeen.

Hoewel de gigantische drievoudige helix-eiwitten van collageen tijdens het koken ‘denatureren’ – dat wil zeggen afbreken -, krijgen we toch veel glycine, proline en andere aminozuren die nodig zijn om ons eigen collageen te maken. ⁽⁷⁾

Proline en glycine zijn de sleutels tot treksterkte, veerkracht en watervasthoudend vermogen van gezond collageen. ⁽⁸⁾⁽⁹⁾

Hoewel beide als “niet-essentiële” aminozuren worden beschouwd, kunnen de meeste mensen niet genoeg produceren en dus kan het drinken van bouillon en het eten van ander proline- en glycinerijk voedsel daarbij helpen.

Veel onderzoekers zijn van mening dat deze aminozuren als ‘voorwaardelijk essentieel‘ of ‘semi-essentieel’ moeten worden beschouwd.

Om sterke botten op te bouwen hebben we dus vooral collageen nodig.

De basisstructuur van botten zijn collageenvezels, deze vormen een vlechtwerk voor de afzetting van calciumfosfaat en andere mineralen.

Je kan dit zien als de wapeningsnetten in beton. De kruisverbindingen van collageen zijn heel belangrijk voor de sterkte van het hele bot en de weerstand tegen breuken, enz.

Sommige mensen hebben inderdaad wat men noemt ‘dikke’ botten met veel calcium en andere mineralen, maar toch zijn ze zwak en scheuren, barsten of breken ze zoals ongewapend beton.

Bovendien neemt de collageenproductie in het lichaam af naarmate we ouder worden.

Denk aan droge huid, rimpels, broze botten, krakende gewrichten, osteoporose, …

Maar niet alleen ouder worden speelt een rol, ook ziekte of slechte gezondheid hebben een duidelijke invloed. ^(10)(11)

Diabetici kunnen bijvoorbeeld last hebben van verminderde botdensiteit, niet vanwege de lage mineraaldichtheid, maar omdat hun collageen beschadigd raakt door de geavanceerde glycatie-eindproducten (AGE’s) die ontstaan ​​wanneer de bloedsuikerspiegel chronisch hoog is.

Hoewel dit het duidelijkst is bij diabetici, zal iedereen die lijdt aan problemen met de bloedsuikerspiegel zoals hyperinsulinemie, insulineresistentie en metabool syndroom, AGE’s hebben die bijdragen aan osteopenie (tekort aan botmassa) en osteoporose (botontkalking). (hierover binnenkort meer in de artikels over insulineresistentie)

Er is een studie die aantoont dat glycine, één van de 3 meest voorkomende aminozuren in bottenbouillon/gelatine, mensen met diabetes type 2 kan helpen om hun bloedsuiker onder controle te krijgen. ^(12)(13) lees er meer over in het artikel De Vele Voordelen van Bottenbouillon

Mensen bij wie glycine als behandeling gebruikt werd, zagen een daling van hun HbA1c niveau en afname van ontsteking, wat suggereert dat glycine kan helpen om complicaties zoals weefselschade te voorkomen. ^(14)(15)(16)

Veel commerciële op gelatine gebaseerde producten, zoals bijvoorbeeld gummi’s of andere snoepgoed, bevatten ook een gigantische hoeveelheid suiker of andere ongewenste zoetstoffen of smaakversterkers en zijn niet geschikt voor mensen met diabetes type 2. Ook al zijn ze gelabeld als suikervrij, het hoofdingrediënt in bijna alle snoepgoed is maltitol, isomalt, maltodextrine, maltose, isomalt, …  waarvan we weten dat deze de bloedsuikerspiegel wel degelijk verhogen. (lees meer in Keto Zoetstoffen) Eigenlijk zijn deze voor niemand geschikt en zeker ook niet voor onze kinderen.

Maak zelf koolhydraatarme en suikervrije gummibeertjes en andere snoep voor je kids (en voor jou) met de receptjes op de site. Het is ook heel leuk om samen met de kindjes te doen en helemaal niet moeilijk.

De meest gepubliceerde studies met betrekking tot collageen focussen op osteo-artritis. (artrose) (slijtage van het botgewricht/de gewrichten)

Dr. Milam Adam, DSci van het Institute of Rheumatism Research in Praag (1928-2008) publiceerde in  1991 zijn onderzoek in Therapiewoche. ⁽¹⁷⁾

Hij bestudeerde 120 patiënten met osteoporose over een periode van 3 jaar. De helft werd behandeld met een calcium supplement, de andere helft kreeg collageen hydrolysaat toegediend.

Het verlies van collageen en botdichtheid, alsook de waarschijnlijkheid van het oplopen van botfracturen was significant lager in de groep die collageen hydrolysaat kregen dan in de calcium groep.

Calciumsupplementen zijn niet echt opportuun. Je kan dan meer calcium in je circulatie hebben, maar dat betekent niet dat het terechtkomt waar het moet terechtkomen.

In 1996 publiceerde dezelfde Dr. Adam een tweede studie bij 108 post-menopauze vrouwen met osteoporose en minerale botdichtheid van minder dan 80%. Hij rapporteerde hierin dat collageen hydrolysaat de voordelen van calcitonine verhoogde en verlengde en dat het de algemene markers van botmetabolisme verbeterde. ^(18)(19)

Calcitonine is een hormoon dat de door de schildklier wordt uitgescheiden en een verlagend effect heeft op het calcium bloedgehalte.

Een gerandomiseerde gecontroleerde studie uit 2017, bij vrouwen post-menopauze, rapporteerde eveneens dat specifieke collageen suppletie resulteerde in een gunstige verschuiving in botmarkers, in die zin dat er verhoogde botvorming en verminderde botafbraak geconstateerd werd. ⁽²⁰⁾

MD Roland Moskowitz, rapporteerde in oktober van het jaar 2000 het succes van collageen hydrolysaat bij zowel osteoartritis als osteoporose. Het effect van calcitonine en collageen hydrolysaat toonde een opmerkelijk beter resultaat dan het gebruik van calcitonine alleen in het verhinderen van de afbraak van collageen in het bot. ⁽²¹⁾

Hij concludeerde ‘dit maakt dat collageen hydrolysaat een therapeutische agent maakt van potentieel gebruik in de behandeling van osteoartritis en osteoporose. Bovendien maakt dat de hoge tolerantiewaarde van collageen hydrolysaat het veilig voor langdurig gebruik in deze chronische aandoeningen. ‘

Roland W. Moskowitz, MD, was hoogleraar geneeskunde en voormalig directeur en lid van de reumatologische klinische onderzoekseenheid en afdeling reumatische aandoeningen van het University Hospitals Case Medical Center in Cleveland, Ohio.

Meer informatie over Dr. Roland Moskowitz en zijn onderzoek vind je hier

Er zijn ondertussen nog vele onderzoeken gedaan en meer onderzoek blijft zeker nodig want wereldwijd lijden meer dan 200 miljoen mensen aan osteoporose.

Jarenlang werd (en wordt nog steeds) verwezen naar calcium in de preventie van en als ondersteuning bij osteoporose. Dit blijkt echter problematisch om verschillende redenen.

Eén daarvan is dat de explosieve verkoop van calciumsupplementen in het beste geval slechts een miniem resultaat geven. ⁽²²⁾

Er werd al vaker in de media en in andere publicaties gewaarschuwd voor de mogelijke schadelijke gevolgen van calciumsupplementen, gaande van nierstenen tot hartaanvallen met de dood tot gevolg vanwege de calcificatie van de slagaders en hartkleppen.

Natuurlijk moeten dit met een korrel zout genomen worden, want er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de vormen van calcium die biologisch beschikbaar zijn voor het lichaam en de moeilijk opneembare vorm van calciumcarbonaat die in veel ‘over de toonbank’ supplementen zit.

Het menselijk lichaam is ook niet ontworpen om te functioneren op geïsoleerde voedingsstoffen. Of het nu gaat om mineralen, vitaminen, aminozuren, enz… alles werkt samen en suppletie met het ene kan voor tekorten zorgen van het andere.

Bovendien wordt de opname van supplementen niet alleen beïnvloed door de vorm waarin het geleverd wordt, ook spijsverteringsstoornissen, zuur/base onevenwicht en combinatie met andere supplementen spelen een rol.

De focus voor preventie van osteoporose is inmiddels verschoven naar enorme doses vitamine D gecombineerd met calcium en eventueel andere mineralen. ⁽²³⁾

Hoewel dit een betere aanpak lijkt, houdt de fixatie op vitamine D geen rekening met de noodzaak van een juiste balans met vitamine A en K, niet alleen voor botopbouw maar voor de algehele gezondheid.

Vitamine A is en blijft nog steeds ondergewaardeerd en wordt vaak uit multivitaminen en mineralen supplementen gehouden.

Vitamine K en collageen komen steeds meer in supplementen voor, maar ook hier geldt in welke vorm, van welke bron, welke kwaliteit, enz…

Een echte aanrader is het boek The Calcium Paradox van DR. Kate Rheaume – Bleue ⁽²⁴⁾

Indien je een supplement wil gebruiken, hetzij een vitaminecomplex, hetzij een mineralencomplex, kies voor een product van farmaceutische kwaliteit en wees je bewust van de oorsprong, de vorm, de kwaliteit en de dosis van het betreffende supplement.

Als we ons afvragen hoe traditionele volkeren, die een heel leven lang dag in dag uit werkten en in beweging waren, toch flexibele gewrichten en sterke botten behielden, dan zou het antwoord wel eens kunnen liggen in hun van ‘kop tot staart’ voedingspatroon. Lees meer in Van Kop tot Staart – de echte kracht van bottenbouillon

Uiteraard is het goed dat er supplementen zijn die door de moderne wetenschap ondersteund worden, maar een supplement mag nooit een compensatie zijn van een slecht dieet.